Co roku 1,6 tys. Polek umiera na raka szyjki macicy. Na badania profilaktyczne wciąż zgłasza się zbyt mało kobiet.
Za 99 proc. przypadków zachorowań na raka szyjki macicy odpowiadają dwa typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV. Nowoczesne metody skriningowe pozwalają wykryć nie tylko wczesny etap choroby, ale nawet zmiany przednowotworowe. W Polsce dobiega końca pilotaż programu profilaktyki raka szyjki macicy. Ocenia on i porównuje skuteczność dwóch badań. Pierwszym jest test HPV-DNA w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka. Drugim popularna cytologia, którą najczęśćiej wykonują kobiety w Polsce. Wczesne wyniki pilotażu mówią o prawie dwukrotnie większej skuteczności tej pierwszej metody. Dlatego lekarze apelują, by standardem profilaktyki było połączenie ob badań. Cytologii – i to tej bardziej precyzyjnej, na podłożu płynnym LBC – oraz testów HPV-DNA.
Piąty w Europie i siódmy w Polsce nowotwór w wśród kobiet
Rak szyjki macicy to piąty w Europie i siódmy w Polsce najczęściej występujący nowotwór wśród kobiet. Jest też drugim z tych, na które najczęściej umierają kobiety w wieku od 15 do 44 lat. W 99 proc. przypadków wywołuje go wirus HPV (Human Papillomavirus), czyli wirus brodawczaka ludzkiego. To najczęstsza z infekcji przenoszonych drogą płciową. Szacuje się, że tym wirusem zakaża się nawet do 80 proc. aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn. Wynika to z danych dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. „Jako społeczeństwo dość lekceważąco podchodzimy do konieczności przeprowadzania dobrze dostępnych i darmowych badań profilaktycznych czy też do szczepień. To jest jedna przyczyna. Drugą przyczyną w przypadku szczepień są różnego rodzaju kampanie antyszczepionkowe, które złą rolę w tym wszystkim odgrywają. I jeden, i drugi problem jest do przełamania” – mówi agencji Newseria Biznes Tomasz Latos, poseł i przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia.
Jeden z najgorszych wskaźników w Europie
Zgodnie z globalną strategią WHO każdy kraj powinien osiągnąć cele 90-70-90 do 2030 roku. Tak, by wejść na ścieżkę eliminacji raka szyjki macicy w ciągu następnego stulecia. Chodzi o wskaźnik 90 proc. dziewcząt w pełni zaszczepionych przed ukończeniem 15. roku życia. 70 proc. kobiet poddanych testom przesiewowym wysokiej wydajności przed 35. rokiem życia (i ponownie przed 45. rokiem życia). 90 proc. kobiet z rozpoznaniem choroby, które otrzymuje leczenie (zarówno na etapie zmian przedrakowych, jak i z zaawansowaną chorobą). Wdrożenie takich działań może doprowadzić do znacznego spadku zachorowalności. O 42 proc. do 2045 roku. I aż o 97 proc. do 2120 roku. W Polsce, według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2019 roku zdiagnozowano ponad 2,4 tys. nowych przypadków. Zmarło blisko 1,6 tys. kobiet. Według WHO Polska zajmuje 11. miejsce na kontynencie pod względem współczynnika umieralności na ten typ nowotworu. Odsetek pięcioletnich przeżyć jest w Polsce jednym z najniższych w Europie.
Kluczowa profilaktyka
„Profilaktyka raka szyjki macicy jest szalenie ważna. Wcześnie wykryty daje szansę na całkowite wyleczenie” – mówi Krystyna Wechmann, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, Federacja Stowarzyszeń „Amazonki”. Jak podkreśla konieczna jest edukacja i większy nacisk na profilaktykę. Metodami, które wykrywają chorobę bardzo wcześnie, nawet diagnozują zmiany przednowotworowe, są cytologia i testowanie HPV-DNA. Ta druga metoda jest uznawana za podstawowe badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Czułość badania HPV-DNA wynosi nawet 98–99 proc., cytologii nie przekracza 70–80 proc. „Nie wiemy, ile kobiet dziś robi te badania, ponieważ gabinety prywatne ich nie rejestrują. Myślę, że wynik jest wyższy niż 13–14 proc., to wciąż świadczy o niskiej świadomości” – mówi Krystyna Wechmann. „Ministerstwo Zdrowia wprowadziło tzw. profilaktykę 40+. To bardzo proste badanie, które może wskazać pewne nieprawidłowości. Otrzymujemy skierowanie po wywiadzie, który wypełniamy w internecie, można to też zrobić w przychodni pierwszego kontaktu. – mówi poseł Barbara Dziuk, przewodnicząca podkomisji stałej ds. onkologii.
Pilotaż programu profilaktyki
W ramach Narodowej Strategii Onkologicznej w Polsce trwa pilotaż programu profilaktyki raka szyjki macicy. Celem jest ocena i porównanie skuteczności testu w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka (HPV HR) oraz badania cytologicznego. Prowadzi go Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Polski Instytut Badawczy. Pilotażowy program zakłada zmianę dostępnych technologii diagnozowania zmian przednowotworowych z konwencjonalnej cytologii na bardziej precyzyjną, na podłożu płynnym LBC. O wprowadzenie cytologii na podłożu płynnym oraz testów HPV-DNA do programu profilaktyki raka szyjki macicy apelują̨ zarówno autorytety medycz. A także eksperci towarzystw naukowych i sami pacjenci. Wskazują̨ na łatwość́ wykonania badań i wysoką efektywność́. Dzięki temu badania rzadziej trzeba by powtarzać́, a ich wyniki byłyby bardziej miarodajne.
Jak podkreślają eksperci, istotny jest większy nacisk na profilaktykę i diagnozowanie raka szyjki macicy. Konieczne jest też jednak zwiększanie wśród Polek świadomości dotyczącej ryzyk związanych z zachorowalnością na nowotwory kobiece.
Kluczowa zmiana nastawienia Polek
„Chodzi o zmianę nastawienia Polek do standardów zdrowego stylu życia. Wymaga to edukacji i świadomości zagrożeń, jakie wynikają np. z nadużywania różnego rodzaju używek, z sytuacji, w których same sobie szkodzimy. Zdrowy styl życia, zdrowe odżywianie, a przede wszystkim badania przesiewowe, te podstawowe u lekarza. Nie wspomnę o mammografii czy USG, które należy cyklicznie powtarzać. Tak jak badamy stan techniczny samochodu, tak powinnyśmy o siebie dbać, żeby w przyszłości żyć zdrowo – podkreśla Barbara Dziuk. Podnoszeniu świadomości służą takie konferencje jak ta, która odbyła się w tym tygodniu w Sejmie „Polska. Moc kobiety – zwiększanie świadomości o profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów kobiecych”. Zorganizowały ją posłanka Barbara Dziuk i Krystyna Wechmann. W konferencji wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, konsultanci krajowi, prezesi towarzystw naukowych. Także przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń pacjenckich. Wydarzeniu towarzyszyło otwarcie wystawy poświęconej profilaktyce nowotworów kobiecych.
(Newseria)