Jeden z największych – obok Powstania Styczniowego – polskich zrywów niepodległościowych. Mijają 193 lata od wybuchu Powstania Listopadowego.
Było tematem twórczości polskich wieszczów i całej literatury romantycznej. Drugim – po Powstaniu Styczniowym 1863 roku – największym polskim zrywem niepodległościowym. Wybuchło w Warszawie, późnym wieczorem 29 listopada 1830 roku.
Dlaczego Polacy się zbuntowali
By zrozumieć motywację powstańców, trzeba cofnąć się do roku 1815. Po ostatecznym upadku Napoleona Księstwo Warszawskie przestało istnieć. Na Kongresie Wiedeńskim mocarstwa ustaliły, że Galicja wejdzie w skład Austrii, Wielkopolska Prus, zaś a ziemiach obejmujących ziemie obecnych województw mazowieckiego, łódzkiego, świętokrzyskiego, części śląskiego (ziemia częstochowska, Zagłębie), północ Małopolski bez Krakowa, lubelskiego, powstało Królestwo Polskie. Królem Polski został car Aleksander I, który nadał państwu dość liberalną konstytucję. Obiecał też zwrot części dawnych ziem wschodnich. Niestety, słów nie dotrzymał. Konstytucja była często naruszana, obszaru królestwa car nie powiększył. Gdy zmarł, władcą został jego najmłodszy brat Mikołaj I, który jeszcze dokręcił śrubę. Represje wobec Polaków wywołały bunt. Zaczęło się od pożaru browaru na Solcu i kamienicy przy ulicy Dzikiej, które były sygnałem do początku walk. Porucznik Piotr Wysocki przerwał zajęcia z taktyki w szkole podchorążych, wygłosił przemówienie i na czele podchorążych i młodych oficerów ruszył na Belweder.
10 miesięcy walk, straszne skutki klęski
Książę Konstanty – brat cara i namiestnik Królestwa Polskiego uciekł. Powstańcy zabili jednak kilku oficerów-lojalistów. Zginęli generałowie Stanisław Trębicki, Maurycy Hauke, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski, Józef Nowicki – zastrzelony wskutek pomyłki i pułkownik Filip Meciszewski. Powstańcy zdobyli arsenał. Walki potem trwały 10 miesięcy. Po stronie polskiej walczyło 140 tysięcy żołnierzy. Po bitwie pod Olszynką Grochowską, 25 lutego 1831 roku udało się powstrzymać marsz Rosjan na Warszawę. Sukcesy nie zostały wykorzystane. Ostatecznie Powstanie upadło. Skutkiem politycznym Powstania Listopadowego była likwidacja odrębności Królestwa Polskiego. Cała armia polska została wcielona do rosyjskiej. Carskie władze zastąpiły konstytucję statutem organicznym. Zlikwidowały też polską administrację i szkolnictwo wyższe. Skutkiem społecznym była wielka emigracja Polaków. Innym efektem klęski Powstania była przywleczona przez Rosjan epidemia cholery, która dziesiątkowała też polską ludność. Gospodarczo Rosja wymusiła na Polsce ogromną kontrybucję, za polskie pieniądze zbudowano cytadelę – miejsce więzienia, kaźni i tortur wielu polskich patriotów.
(pisząc korzystaliśmy z naszych archiwalnych materiałów)