Koncert poezji śpiewanej oraz przypomnienie postaci Emila Barchańskiego, najmłodszej ofiary stanu wojennego to główny temat praskiego spotkania z okazji 41. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.
Spotkanie z okazji 41. rocznicy wprowadzenia w Polsce stanu wojennego zacznie się w piątek, o godzinie 18.00, w Izbie Pamięci przy ulicy Strzeleckiej 8 na Pradze. Wykład na temat Emila Barchańskiego, najmłodszej ofiary stanu wojennego wygłosi Marcin Łaszczyński (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie). Widzowie będą mogli też obejrzeć film dokumentalny o Emilu Barchańskim zrealizowany przez Oddział IPN w Warszawie. Będzie też koncert, w którym wystąpią Leszek Czajkowski – kompozytor, poeta i piosenkarz oraz Dominika Świątek – wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów. Wykonają utwory własne, a także piosenki Jacka Kaczmarskiego.
Emil Barchański – najmłodsza ofiara stanu wojennego
Wg historyków i opozycjonistów Emil Barchański był najmłodszą ofiarą stanu wojennego. Zaangażowany w młodzieżową konspirację antykomunistyczną licealista zaczął swoją działalność pod wpływem strajków na Wybrzeżu. Przystąpił do Ruchu Młodej Polski. Po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczął działalność konspiracyjną w grupie „Piłsudczycy”. Najbardziej znaną akcję przeprowadził Brchański wspólnie z Markiem Marciniakiem i Arturem Nieszczerzewiczem 10 lutego 1982 roku. Opozycjoniści oblali czerwoną farbą i obrzucili koktajlami Mołotowa pomnik Feliksa Dzierżynskiego. 3 marca 1982 roku Emila Barchańskiego zatrzymało SB w podziemnej drukarni.
Po aresztowaniu oprawcy licealistę bili i zmuszali do składania fałszywych zeznań. „Jak popadło. Każdy chciał uderzyć, kopali, bili po twarzy, w żołądek. Ciągłe obelgi, obrażali wszystko, co mogło być dla mnie ważne” – pisał w swoim pamiętniku. Między marcem a czerwcem 1982 roku przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego odbywał się proces Tomasza Sokolewicza. Komunistyczna prokuratura oskarżała go o chęć obalenia przemocą ustroju komunistycznego. Marek Marciniak i Emil Barchański stawali jako oskarżeni o przynależność do organizacji o charakterze niepodległościowym. Emil Barchański zeznał przed sądem o torturach, jakim był poddawany podczas śledztwa. „Ci panowie, kiedy biją, nie przedstawiają się, ale jestem gotów w każdej chwili ich rozpoznać” – mówił.
Śmierć niewyjaśniona
Terminu kolejnej rozprawy, 17 czerwca 1982 roku, już nie doczekał. 3 czerwca 1982 roku pojechał na plażę nad Wisłą, gdzie zaginął. Jego ciało odnaleziono po dwóch dniach, 5 czerwca, przy pięćsetnym kilometrze Wisły, na dzień przed jego 17. urodzinami. Emil Barchański spoczął na Cmentarzu Bródnowskim (kwatera 46 F VI 20). W oficjalnych komunikatach komuniści lansowali wersję o utonięciu licealisty. Matka Emila od początku przekonywała, że jest to nieprawdopodobne, bo jej syn miał hydrofobię i nigdy nie wszedłby do wody.
Jak w przypadku wielu innych zbrodni reżimu komunistycznego, również i zabójcy licealisty pozostali bezkarni. Prezydent RP Lecha Kaczyńskiego odznaczył pośmiertnie Emila Barchańskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Mama Emila Barchańskiego, pani Krystyna Barchańska przez wiele lat dbała o pamięć o synu. Zmarła w przeddzień Dnia Matki, 25 maja 2020 roku. Spoczęła na Cmentarzu Bródnowskim, 3 czerwca 2020 roku, w 38. rocznicę śmierci syna. (az)