Lata od 1648, do pokoju w Karłowicach w 1696 to tragiczny czas w dziejach I Rzeczypospolitej, Polaków, Litwinów, Ukraińców. Wojna domowa, najazd rosyjski, potop szwedzki, wojny tureckie, tatarskie, węgierskie. Zapaść cywilizacyjna większa niż obie wojny światowe, zniszczenie kraju, utrata niepodległości. Upadek średniej szlachty (niegdyś podstawy ustroju) i mieszczaństwa (które nie zdążyło na dobre się wyłonić). Totalna już nędza chłopów i wzmocnienie oligarchii magnackiej. A docelowo upadek Rzeczypospolitej i niewola narodów. O tym napiszemy innym razem. Dziś o tym, co poprzedziło katastrofę i czy można jej było uniknąć.